In de oorlogsgeschonden wijk Grbavica in Sarajevo, Bosnië-Herzegovina, heeft een opmerkelijke transformatie plaatsgevonden. Een bescheiden appartement van 50 m², genaamd Zemlja, is herontworpen als een ecologisch en economisch levensvatbaar model voor duurzaam stedelijk wonen. Dit project, ontworpen door Project V Architecture, staat symbool voor hoop en wederopbouw in een samenleving die nog steeds herstelt van de verwoestingen van de Bosnische oorlog.
Zemlja, wat ‘aarde’, ‘land’ en ‘landschap’ betekent, is meer dan alleen een woning; het is een project dat streeft naar het herstellen van een gevoel van thuis, verbondenheid en gedeelde identiteit. Door architectonische innovatie aan te wenden, biedt dit project een antwoord op de niet-duurzame bouwpraktijken die na de oorlog in de regio zijn ontstaan. In plaats van zich alleen te richten op fysieke reconstructie, probeert Zemlja de sociale cohesie en gemeenschap te herstellen die verloren is gegaan.
Lees ook: Klein wonen onder de 35m2 – 7x Originele tips!
Aanpasbaar en multifunctioneel wonen
Een van de grootste uitdagingen bij het ontwerpen van een klein appartement is het creëren van een gevoel van ruimte en flexibiliteit. Bij Zemlja is dit probleem creatief aangepakt door het verwijderen van drie niet-structurele muren, waardoor een royale, met licht gevulde ruimte ontstaat met vijf aanpasbare woongebieden. Grote gordijnen, vergelijkbaar met theatergordijnen, worden als scheidingswand gebruikt, en maken het mogelijk om verschillende lagen van de ruimte te onthullen of te verbergen. Hierdoor kunnen de bewoners zelf de zichtbaarheid bepalen en zowel intieme als open omgevingen creëren, afhankelijk van hun behoeften op dat moment.
Maatwerk meubilair en materialiteit
In het hart van Zemlja bevinden zich drie eilanden van op maat gemaakt vast meubilair, ontworpen door Project V Architecture als onderdeel van een nieuwe meubelcollectie, ook genaamd ‘Zemlja.’ Deze miniatuur architecturale elementen, gemaakt van natuurlijke materialen zoals aarde, hout en steen, integreren naadloos de woon-, werk-, slaap- en eetruimtes. De wit-geoliede eiken visgraatvloer en overblijfselen van de originele terrazzo vloer verwijzen subtiel naar de geschiedenis van het appartement, waarbij de oude en nieuwe elementen harmonieus samenkomen.
Duurzaamheid en biophilic design
Zemlja is een schoolvoorbeeld van duurzaam en biophilic design. Het appartement is bijna volledig vervaardigd uit natuurlijke materialen, waarbij de muren en plafonds zijn afgewerkt met natuurlijke kleipleister, een primeur in het hedendaagse Bosnië-Herzegovina. De rijke texturen en warme materialen zorgen voor een kalmerende sfeer, terwijl het gebruik van lokaal hout, zoals massief beukenhout, eiken parket en sparrenhout voor de ramen, bijdraagt aan circulariteit en symbolisch de verbinding met de bossen van Bosnië-Herzegovina versterkt.
Lees ook: Duurzaam wonen: praktische tips voor een groen huis
Herverbinding met natuur en gemeenschap
Een ander opvallend aspect van Zemlja is de unieke gevel, waarin sparrenhouten ramen, balkonbekleding en plantenbakken zijn verwerkt. Dit creëert een overgangsruimte tussen binnen en buiten en viert een stedelijke levensstijl die meer verbonden is met de natuur, de gemeenschap en voedselproductie – aspecten die vaak over het hoofd worden gezien in de stedelijke wederopbouw na de oorlog. Deze holistische benadering van sociaal herstel en genezing beoogt het opnieuw opbouwen van vertrouwen en relaties tussen materialen, lokale consumenten en de gemeenschap.
Een narratief van stedelijk, milieu- en sociaal herstel
Door het gebruik van lokaal verkregen, natuurlijke, regeneratieve en duurzame materialen draagt Zemlja bij aan een groter verhaal van stedelijk, milieu- en sociaal herstel. Project V Architecture heeft het hele bouwproces, inclusief het zelfbouwen van specialistisch meubilair, beheerd. Hierdoor worden architecten aangemoedigd om een actievere en vindingrijkere rol te spelen in duurzame bouw, wat leidt tot een dieper begrip van de gebruikte materialen en hun invloed op design.
Zemlja is meer dan een appartement; het is een levend voorbeeld van hoe kleine, goed doordachte ruimtes kunnen bijdragen aan duurzaam stedelijk wonen en de wederopbouw van gemeenschappen. Het toont aan dat met de juiste visie en inzet zelfs de meest compacte ruimtes kunnen transformeren in inspirerende leefomgevingen die zowel ecologisch als sociaal bijdragen aan een betere toekomst.
Fotografie: Shantanu Starick
